W Zamku Królewskim na Wawelu otwarto wystawę czasową zainspirowaną legendą o smoku wawelskim. ?Dwa oblicza smoka? to podróż przez historię badań i konserwacji Smoczej Jamy oraz wyjątkowa konfrontacja wizerunków ?pogańskiego? potwora, ?chrześcijańskiego? smoka oraz bestii rodem z baśni i legend. Wystawa czynna do października 2015r.
?Dwa oblicza smoka? to kolejny etap międzynarodowego projektu ?Zachować dziedzictwo Smoczej Jamy na Wawelu? zajmującego się badaniem Smoczej Jamy, jej geologicznej formy, ale także znaczenia kulturowego.
Projekt jest realizowany w ramach Programu ?Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej w ramach europejskiego dziedzictwa kulturowego? współfinansowanego z Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Partnerem projektu jest Norweski Instytut Badań Powietrza NILU.
W gotycko ? renesansowych salach budynku nr 7, przez najbliższe dwa miesiące jest prezentowana wystawa ?Dwa oblicza smoka?. Autorki scenariusza ? archeolog Beata Kwiatkowska-Kopka i historyk sztuki Agnieszka Janczyk ? zainspirowane legendą o smoku wawelskim, spisaną na początku wieku XIII przez mistrza Wincentego Kadłubka ? starały się połączyć w ekspozycji archeologię oraz sztukę XIX i XX wieku.
Choć tytuł wystawy jest wieloznaczny i zachęca do interpretacji na wielu poziomach (historycznym, ikonograficznym i symbolicznym), to scenariusz wystawy akcentuje dwa odmienne wyobrażenia smoka. W kilku ekspozycyjnych salach konfrontowany jest wizerunek smoka przedstawionego za pomocą archeologicznych eksponatów i potwora widzianego oczami polskich malarzy, bestii występującej w legendach i wierzeniach ludowych z zabawką Zofii Stryjeńskiej, smoka ?pogańskiego? i smoka ?chrześcijańskiego?. Widz, zwiedzając ekspozycję skonstruowaną za pomocą wzajemnie się uzupełniających tematów, nie tylko poznaje zabytki, ale także wyrusza na poszukiwanie ukrytych znaczeń i symboli.
Narrację wystawy rozpoczyna przywołanie słów kroniki Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem przypominające o toczącej się w polskiej mediewistyce dyskusji interpretującej charakter legend i genezę motywu smoka wawelskiego (Jacek Banaszkiewicz, Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998; Czesław Deptuła, Archanioł i smok, Lublin 2003). Obraz najstarszych ?bajecznych dziejów? dopełnia panorama autorstwa współczesnego artysty Grzegorza Wojtasika ilustrująca miastotwórczy aspekt mitu. Bardziej techniczny wyraz ma przestrzenny, wykonany w oparciu o najnowsze pomiary, model groty wraz z otoczeniem. Specjalnie na potrzeby wystawy powstało zestawienie graficznych przedstawień herbów miast europejskich ze smoczymi wizerunkami, odwołujące się do tradycji miast, których mity założycielskie związane są z motywem smoka. W tym bloku tematycznym przypomniana została także historia badań, restauracji oraz udostępniania Smoczej Jamy. Przedstawione zostały sylwetki jej najważniejszych badaczy: Ambrożego Grabowskiego (1782-1868), Alojzego Altha (1819-1886) oraz Adolfa Szyszko-Bohusza (1883-1948).
Druga część wystawy przenosi widza w świat złożonej i bogatej symboliki chrześcijańskiej, w której smok łączony jest z siłami zła i szatana. Symbolika ta widoczna jest w dekoracji architektonicznej ? zwornikach, płaskorzeźbach, nadprożu portalu i sarkofagu (na wystawie odlewy gipsowe).
Istotną częścią wystawy jest prezentacja ? w formie ?kolażu? ? stanu wiedzy na temat nieistniejącego już wawelskiego kościoła (wyburzony na początku wieku XIX), którego patron ? św. Jerzy ? jest legendarnym pogromcą smoka. Wiedza o gotyckim kościele św. Jerzego ciągle pozostaje niewystarczająca, znamy jego plan ? odczytany w trakcie wykopalisk oraz hipotetyczną rekonstrukcję gotyckiej bryły kościoła. Fragmenty kamiennych detali architektonicznych ? przestrzennie wyeksponowane na wystawie ? podkreślają brak spójnej, jednoznacznej interpretacji świątyni wawelskiej.
Uzupełnienie tej tematyki stanowi zestaw fotografii dokumentujących prace badawcze na kopcu Krakusa przeprowadzone przez Komisję Archeologiczną Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1933-1935.
Kolejne sale są swoistą galerią wizerunków smoka z wieków XIX i XX, podkreślają one rosnące zainteresowanie początkami Polski, także ?dziejami bajecznymi?. Szczególne miejsce w ekspozycji zajmują dzieła wybitnych artystów: Henryka Grunwalda (1904-1958), Konrada Winklera (1882-1962), Witolda Pruszkowskiego (1846-1896) i Mariana Wawrzenieckiego (1863-1943). Pierwszy z wymienionych, twórca biżuterii o motywach zaczerpniętych z popularnych polskich legend, stworzył ażurową broszę przedstawiającą stylizowaną postać Krakusa walczącego ze smokiem. Bój Krakusa z groźną bestią pojawiał się już wcześniej w dziełach polskich artystów działających w XIX stuleciu, wystarczy wymienić choćby Aleksandra Lessera (1814-1884) oraz Walerego Eljasza Radzikowskiego (1841-1905). Temat ten podejmowali także artyści młodszego pokolenia, jak Wlastimil Hofman (1881-1970), czy też Witold Chomicz (1910-1984). Smok wawelski (czy też jak go niekiedy określano ?podwawelski?) został pięknie ?sportretowany? przez wspomnianych wyżej Pruszkowskiego i Wawrzenieckiego, jednak każdy z nich opracował motyw z popularnej legendy w odmienny sposób. Na wystawie można oglądnąć kilka obrazów Wawrzenieckiego, są one nie tylko odbiciem zainteresowania artysty archeologią i Słowiańszczyzną, ale także wyrazem jego poszukiwań w dziedzinie wartości czysto malarskich. Godne uwagi są także obrazy takich twórców jak wymieniony już Winkler, czy też Felicjan Szczęsny Kowarski (1890-1948), opracowujących w nowoczesny sposób temat św. Jerzego walczącego ze smokiem.
Wystawę zamykają zdjęcia ze spektaklu szkolnego, wystawionego na wzgórzu wawelskim w roku 1933 oraz współczesne prac dzieci i młodzieży, wykonanych podczas warsztatów ?3 x smok?.
Ekspozycja ?Dwa oblicza smoka? wprowadza widza w bogaty świat legend i baśni udostępniając wybór wizerunków smoków obecnych w sztuce średniowiecza oraz XIX i XX wieku w Polsce.
Wystawa czynna od 13 sierpnia do 10 października 2015. Godziny otwarcia: czwartek ? niedziela 10.00 ? 16.00 . Ostatnie wejście na pół godziny przed zamknięciem wystawy. Wstęp na wystawę wolny ? należy pobrać wejściówkę w Biurze Rezerwacji (Centrum Promocji i Informacji)
Fotorelacja – Jan Graczyński / INFO Kraków24[wegallery id=”64042″ type=”grid” col=”4″ caption=”no” link=”file”]